Na przestrzeni dziejów w regionie Ropczycko – Sędziszowskim istniały różne typy bibliotek: dworskie, przykościelne, szkolne, klasztorne oraz okazałe niekiedy zbiory bibliotek domowych. Biblioteki te służyły jedynie określonej grupie społecznej. W 1948 roku Powiatowa Biblioteka Publiczna w Dębicy organizując sieć bibliotek na terenie ówczesnego powiatu utworzyła punkty biblioteczne w Ropczycach, Sędziszowie i Wiercanach.
Opiekę nad punktem w Ropczycach objęła Wanda Lisowska. Bazę lokalową ropczyckiego punktu stanowiło 3 – izbowe pomieszczenie (łączna powierzchnia 45m2) wydzielone w budynku Gminnej Rady Narodowej. Utworzenie punktów biblioteki publicznej było możliwe dzięki darom książkowym od mieszkańców jak również z Towarzystwa Szkoły Ludowej.
16 stycznia 1949 roku został podpisany akt prawny, na mocy którego dotychczasowe punkty biblioteczne w Ropczycach i Sędziszowie zostają przekształcone w miejskie biblioteki publiczne. Dane statystyczne dotyczące Miejskiej Biblioteki Publicznej w Ropczycach i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sędziszowie Małopolskim oraz punktu bibliotecznego w Wiercanach obrazują ogólny stan:
- Księgozbiór – 2852 woluminów;
- Liczba czytelników – 1400 osób;
- Liczba wypożyczeń – 15 tysięcy.
Inicjatywa tworzenia bibliotek publicznych trafiła w potrzeby społeczne, o czym świadczy wysoki stopień wykorzystania księgozbioru. Dalszy proces rozbudowy był rozłożony w czasie i na koniec 1955 roku sieć biblioteczna obejmowała swoim zasięgiem cały region. Struktura sieci przedstawiała się wtedy następująco: Miejska Biblioteka Publiczna w Ropczycach, Miejska Biblioteka Publiczna w Sędziszowie Młp. Gromadzkie Biblioteki Publiczne w: Wiercanach, Chechłach, Wolicy Ługowskiej Wielopolu Skrzyńskim, Zagórzycach, Niedźwiadzie. Ponadto 34 punkty biblioteczne w różnych miejscowościach regionu. W większości były to placówki o niewielkiej powierzchni i małym księgozbiorze. Mimo to nie sposób było nie docenić ich roli w wielkim przedsięwzięciu, jakim było szerzenie oświaty.
Kiedy Ropczyce ponownie stały się siedzibą władz powiatowych z dniem 1 stycznia 1956 r. MBP w Ropczycach przekształciła się w Powiatową i Miejską Bibliotekę Publiczną. Na stanowisko kierownika powołano Stanisławę Waniewską, która pełniła tę funkcję przez 25 lat. W 1960 r. biblioteka po raz kolejny zmieniła swoją siedzibę. Po wielu staraniach PiMBP otrzymała samodzielny lokal w prywatnym budynku Antoniny Bitkowskiej przy ul. Kochanowskiego 15. Był to lokal 4 – izbowy o pow. 135 m2. Uroczyste oddanie biblioteki nastąpiło z okazji Dni Oświaty Książki i Prasy (1960). W otwarciu uczestniczył ówczesny Minister Kultury i Sztuki oraz Minister Rolnictwa. Z chwilą otwarcia nowego lokalu biblioteki znacznie rozbudowano księgozbiór, nastąpił wzrost liczby czytelników i wypożyczeń. Wydzielone zostały: Wypożyczalnia dla Dorosłych, Czytelnia dla Dorosłych oraz Oddział dla Dzieci.
Pod kierunkiem bibliotekarzy powstały zespoły zainteresowań skupiające dzieci i młodzież oraz dorosłych. Organizowano konkursy, wystawy księgozbioru, wystawy plastyczne i fotograficzne. W tym okresie zorganizowano szereg spotkań autorskich z popularnymi pisarzami, gościli m.in.: Jerzy Putrament, Julian Kawalec, Andrzej Szczypiorski, Maria Kowalewska, Stanisław Grochowiak, Tadeusz Hołuj.
W latach 60 – tych, mimo wielu trudności nadal rozbudowywano sieć biblioteczną, w efekcie czego w 1968 roku działały: Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Ropczycach, Miejska Biblioteka Publiczna w Sędziszowie, 17 gromadzkich bibliotek publicznych z 5 filiami oraz 46 punktów bibliotecznych z czego 43 funkcjonowało na wsiach. Ogółem biblioteki te zarejestrowały 12 373 czytelników, którym wypożyczono 206 799 książek.
Lata siedemdziesiąte przyniosły wiele zmian. 11 stycznia 1974 r. biblioteka ostatecznie przeniosła się do nowo wybudowanego budynku PKS, który adaptowano na potrzeby biblioteki. Do dużych osiągnięć tego okresu można zaliczyć mnogość i różnorodność form pracy z czytelnikiem, np. Wszechnica wiedzy o kulturze – cykl spotkań poświęconych zabytkom, architekturze, muzyce, malarstwu, książce, literaturze. Dla wzmocnienia więzi z czytelnikami utworzono Zespół Żywego Słowa, którego członkowie wystawiali bajki i baśnie dla dzieci z całego powiatu, np.: O krasnoludkach i o sierotce Marysi, Za siedmioma górami. Organizowano wieczory słowno – muzyczne, odczyty, prelekcje, np. Sztuka Ludowa Rzeszowszczyzny, Zabytki architektury województwa rzeszowskiego, Wielcy twórcy Rzeszowszczyzny, Życie i twórczość Aleksandra Fredry.Za tę działalność w 1977 r. biblioteka otrzymała tytuł Wzorowej Biblioteki Województwa Rzeszowskiego.
Reforma podziału administracyjnego kraju przyniosła zmiany w strukturze organizacyjnej bibliotek publicznych, także w Ropczycach w roku 1975/76 biblioteka została ponownie przekształcona w Miejską Bibliotekę Publiczną. Równolegle istniała Gminna Biblioteka Publiczna w Ropczycach, której podlegały filie wiejskie na terenie powiatu. Z dniem 1 lipca 1976 nastąpiło połączenie – powstała Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna w Ropczycach, której podlegały 2 filie miejskie, 7 filii wiejskich oraz 2 punkty biblioteczne: w Zakładach Magnezytowych i Niedźwiadzie.
Zmiany systemowe wprowadzone w kraju po 1989 roku doprowadziły do kolejnej reformy administracyjnej państwa, w wyniku, której MiGBP w Ropczycach została przejęta i finansowana przez samorząd miejski. Z dniem 1 X 1990 r. bibliotekę połączono z Ośrodkiem Kultury w Ropczycach. Nastąpiła redukcja etatów. Filie biblioteczne w Małej, Chechłach i Łączkach Kucharskich połączono z bibliotekami szkolnymi. W skład sieci bibliotecznej, oprócz biblioteki macierzystej, weszły filie: Filia nr 1 w Ropczycach, Filia nr 2 w Witkowicach , Brzezówce, Lubzinie, Gnojnicy oraz w Niedźwiadzie. Dopiero z początkiem 1996 roku biblioteka ponownie stała się samodzielną instytucją kultury. Wskutek przemian politycznych, społecznych i przebudowy programów szkolnych uległa również zmianie rola bibliotek publicznych, których ideą stało się rozpoznawanie, rozbudzanie i zaspokajanie potrzeb środowiska.
Od roku 2004 ropczycka biblioteka pełni funkcję biblioteki powiatowej. 29 maja 2009r. placówka świętowała Jubileusz 60-lecia swojego istnienia. Jubileuszowa impreza zgromadziła wielu znamienitych gości: władze miasta na czele z burmistrzem Bolesławem Bujakiem, Wiesława Rygla – dyrektora Infrastruktury Urzędu Wojewódzkiego, Lucynę Kloczkowską – kierownika Działu Instrukcyjno-Metodycznego Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rzeszowie, Małgorzatę Augustyn instruktora WiMBP w Rzeszowie, Stanisława Dąbrosia – dyrektora Wydziału Edukacji Kultury, Sportu i Turystyki starostwa powiatowego, dr Władysława Tabasza – prezesa Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Ropczyckiej, który barwnym komentarzem opatrzył multimedialną prezentację Biblioteka wczoraj, dziś i jutro.
2009 r. to nie tylko czas Jubileuszu, ale także powodzi, która nawiedziła Ropczyce 25 czerwca. Nasza biblioteka poniosła ogromne straty. Zniszczony został księgozbiór (ok. 10 000 woluminów) oraz sprzęt biblioteczno – biurowy. Woda zalała piwnice, magazyny i parter budynku. Dzięki pomocy Urzędu Miasta i Gminy w Ropczycach wykonano generalny remont placówki, która nabrała nowoczesnego i estetycznego wyglądu.
30 kwietnia 2010r. uchwałą Rady Miejskiej w Ropczycach uległa nazwie zmiana placówki. Obecna nazwa to Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Ropczycach. MiPBP to instytucja pełniąca w środowisku wiele ważnych ról, a przede wszystkim oświatową, informacyjną kulturotwórczą, rozrywkową, integracyjną i wychowawczą.
Na przestrzeni lat nie zmieniły się zadania statutowe placówki – gromadzenie, opracowywanie, udostępnianie i przechowywanie zbiorów, natomiast znaczącym zmianom uległy metody i formy pracy z czytelnikiem. Szczególny nacisk położono na planowe i systematyczne powiększanie księgozbioru, zakup czasopism oraz gromadzenie regionaliów, dokumentujących i utrwalających współczesne życie Ziemi Ropczyckiej. Stało się to możliwe dzięki zmianie zasad finansowania bibliotek i gromadzenia zbiorów oraz zaprzestania centralnego zakupu książek. Obecnie odpowiedzialność za strukturę zbiorów ponoszą pracownicy biblioteki, którzy przy zakupie nowości wydawniczych uwzględniają potrzeby i zainteresowania czytelników, nie zapominając o pozycjach książkowych kształtujących ich gusta. Biblioteka coraz częściej ma autorski charakter, bo z jej działalności wyłania się osobowość i kreatywność pracujących tu osób.
Oprócz pracy merytorycznej placówka prowadzi także różnorodne działania kulturalno – oświatowe popularyzujące książki. Dużym zainteresowaniem cieszą się spotkania autorskie, konkursy czytelnicze, lekcje biblioteczne, wykłady, prelekcje, wystawy itp., upowszechniające czytelnictwo, szczególnie wśród dzieci i młodzieży.