Czwartkowy wieczór, 24 kwietnia 2025 roku (spotkanie DKK „Ropczyce z książką”), upłynął pod znakiem czeskiego uroku – tego codziennego, z przymrużeniem oka, który tak pięknie opisał Mariusz Surosz w książkach „Ach, te Czeszki” i „Pepiki”. Klubowicze wyruszyli w literacką podróż na południe, rozmawiając o różnicach kulturowych, czeskim poczuciu humoru i tym, co nas z Czechami łączy – a co dzieli.

Wspomnienia z podróży, porównania, śmiech i zaskoczenie towarzyszyły rozmowie o stylu życia, wierzeniach i podejściu do świata. Czesi – z piwem w dłoni i dystansem do siebie, Polacy – z sercem na dłoni i planem działania w głowie.

Uzupełnieniem wieczoru była wystawa książek czechosłowackich autorów – od Hrabala po Myškovą – a także zaproszenie na kolejne wydarzenia: majowe spotkanie z Marią Paszyńską (14 maja, godz. 17) i czerwcową rozmowę o książce „Dymna”.

Choć frekwencja była kameralna, rozmowa była prawdziwie wielowymiarowa – tak jak literatura, która zbliża ludzi niezależnie od liczby krzeseł przy stole.

Koordynator Grażyna Woźny

22 kwietnia swój dzień obchodzi Ziemia. Pierwszy w historii Dzień Ziemi odbył się w 1970 roku. Jego inicjatorem i promotorem był amerykański senator Gaylord Nelson, który będąc w 1969 roku świadkiem katastrofy ekologicznej postanowił taki dzień zorganizować.

Światowy Dzień Ziemi to wyjątkowe święto, które mobilizuje ludzi na całym świecie do refleksji nad ochroną naszej planety. Jego głównym celem jest promowanie postaw proekologicznych i zachęcanie do działań na rzecz ochrony środowiska.

Hasłem przewodnim Dnia Ziemi 2025 jest „Nasza Moc, Nasza Planeta”. To wezwanie do działania, które podkreśla konieczność zrównoważonego rozwoju oraz ochrony bioróżnorodności. W kontekście narastających zagrożeń dla środowiska, taka inicjatywa staje się niezwykle istotna.

LITERATURA CZECHOSŁOWACJI W ROPCZYCKIM DDK-u.

DZIEDZICTWO I WSPÓŁCZESNOŚĆ

Czechosłowacja powstała po I wojnie światowej w 1918 roku, jako rezultat rozpadu Austro-Węgier. Nowo utworzony kraj zyskał niezależność i dążył do budowy tożsamości narodowej, co znalazło odzwierciedlenie w literaturze i sztuce. W dwudziestoleciu międzywojennym, Czechosłowacja była miejscem intensywnej twórczości literackiej, a także kulturalnej, z takimi postaciami jak Karel Čapek, Franz Kafka czy Jaroslav Hašek. Ich prace nie tylko odzwierciedlały ducha epoki, ale także poruszały istotne problemy społeczne, polityczne i egzystencjalne. Zob.

Czechosłowacja, kraj o bogatej historii i różnorodnej kulturze, odgrywał istotną rolę w kształtowaniu literatury i myśli artystycznej w Europie Środkowej. Złożona historia tego regionu, obejmująca czasy monarchii austro-węgierskiej, dwudziestolecie międzywojenne, okres komunistyczny oraz transformację po 1989 roku, miała znaczący wpływ na rozwój literatury i kultury czechosłowackiej.

Zob. 

Po rozpadzie Czechosłowacji w 1993 roku, kraj ten podzielił się na Czechy i Słowację, co wpłynęło na dalszy rozwój kultury i literatury. Oba nowe państwa kontynuują tradycję literacką, wzbogacając ją o nowe wątki, tematy i style. Współczesna literatura czeska i słowacka podejmuje różnorodne tematy, od problemów tożsamości narodowej po kwestie społeczne i polityczne. Autorzy tacy jak Michal Viewegh, Jozef Kroner czy Hana Hegerová zdobywają uznanie zarówno w kraju, jak i za granicą. Zob. 

LITERATURA CZECHOSŁOWACKA

Literatura czechosłowacka to skarbnica różnorodnych gatunków i stylów. Karel Čapek, jeden z najważniejszych czeskich pisarzy, znany jest z powieści, dramatów i esejów, które badają naturę ludzką oraz społeczne i moralne dylematy. Jego najsłynniejszym dziełem jest dramat "R.U.R." (Rossum's Universal Robots), w którym wprowadza pojęcie robota i porusza kwestie etyki technologicznej.

Zob.

Innym wybitnym przedstawicielem literatury czeskiej jest Jaroslav Hašek, autor słynnej powieści Przygody dobrego wojaka Szwejka". Książka ta, będąca satyrycznym obrazem I wojny światowej, ukazuje absurd i tragizm wojny, jednocześnie bawiąc czytelnika.

 Zob.

KULTURA CZECHOSŁOWACKA

Kultura czechosłowacka to nie tylko literatura, ale także muzyka, sztuka, teatr i film. W okresie międzywojennym rozwijały się różnorodne nurty artystyczne, w tym surrealizm, ekspresjonizm i kubizm. Wybitni malarze, tacy jak Alfons Mucha, przyczynili się do rozwoju stylu secesyjnego, który stał się wizytówką czeskiej sztuki.

Zobacz: https://www.youtube.com/watch?v=c-kcwGpItzQ

https://www.youtube.com/watch?v=o7WupyzPcd8&list=RDEMpwzRef-aw9K0aNiL55Qf3A&start_radio=1&rv=c-kcwGpItzQ

Teatr czechosłowacki również miał swoje znaczenie, z wieloma innowacyjnymi przedstawieniami i grupami teatralnymi, które eksperymentowały z formą i treścią. Powojenny okres przyniósł nowe wyzwania, a cenzura komunistyczna wpłynęła na kształt kultury. Niemniej jednak, twórcy potrafili znaleźć sposoby na wyrażenie swoich myśli i emocji, często posługując się metaforą i alegorią.

Zobacz:  https://www.youtube.com/watch?v=g8n-pGas-xY

https://www.youtube.com/watch?v=dwM-i3RaKuw

Film czechosłowacki zyskał międzynarodowe uznanie, zwłaszcza w latach 60. XX wieku, kiedy to powstały pionierskie dzieła, które łączyły elementy realizmu magicznego z krytyką społeczną. Reżyserzy tacy jak Miloš Forman, Václav Havel czy Jiří Menzel zostawili trwały ślad w historii kinematografii.

Zobacz filmy: https://vider.info/vid/+fsnvsvx

 https://vider.info/vid/+fsv1emv

„MEZI ŠVEJKEM A HRABALEM" (MIĘDZY SZWEJKIEM A HRABALEM).
ZBIORY MIEJSKIEJ I POWIATOWEJ BIBLIOTEKI PUBLICZNEJ W ROPCZYCACH

Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Ropczycach jest miejscem, które promuje literaturę czechosłowacką, udostępniając czytelnikom wiele interesujących tytułów. Wśród zbiorów biblioteki znajdują się m.in. prace Františka Běhounka, takie jak „Ślady wśród lodów" oraz „W niewoli u Matabelów", które przenoszą czytelników w historyczne i kulturowe realia Czech. Dzieła te ukazują nie tylko przygody i fascynacje, ale również głęboką refleksję nad ludzkimi wartościami.

Inne istotne pozycje to „Dziewczęta z pokoju 28" Hannelore Brenner, które poruszają emocjonalne aspekty życia w trudnych warunkach, a także „Przygody dobrego wojaka Szwejka" Jaroslava Haška, które wciąż bawią i skłaniają do myślenia o absurdzie wojny. Biblioteka posiada także prace takich autorów jak Milan Kundera czy Bohumil Hrabal, którzy są znani ze swojej umiejętności łączenia humoru z krytyką społeczną. Zbiory te stanowią doskonałą okazję do zapoznania się z literaturą czesko-słowacką, a ich różnorodność pozwala na odkrywanie nowych perspektyw i tematów.

Literatura i kultura Czechosłowacji to fascynujący obszar, który odzwierciedla złożoną historię i bogate dziedzictwo tego regionu. Dzięki wybitnym twórcom i ich dziełom, Czechosłowacja pozostaje ważnym punktem odniesienia w europejskiej kulturze. Warto nadal odkrywać i badać te różnorodne aspekty, które kształtują tożsamość narodową i kulturową Czechów i Słowaków, a także ich wpływ na współczesną literaturę i sztukę.

W tym kontekście warto wspomnieć o spotkaniu Dyskusyjnego Klubu Książki „Ropczyce z książką" 24 kwietnia 2025 roku, które poświęcone będzie dyskusji nad książkami „Ach, te Czeszki" oraz „Pepiki" autorstwa Mariusza Surosza. To wydarzenie będzie doskonałą okazją do głębszego zrozumienia kultury czeskiej i jej literackiego dziedzictwa, a także do wymiany myśli i spostrzeżeń w gronie miłośników literatury. Serdecznie zapraszamy osoby zainteresowane.

****

Zbiory Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej w Ropczycach stanowią ważny element w promowaniu tej literatury, umożliwiając mieszkańcom dostęp do bogatego dziedzictwa kulturowego – zobacz naszą kolekcję tematyczną zatytułowaną „Pepikova knihovna” – katalog 

Opracowała Grażyna Woźny

Kolekcja tematyczna książek – zobacz katalog 

Kolekcja Pepikova knihovna to literacka podróż przez czeskie (i nie tylko czeskie) imaginarium — świat pisany z przymrużeniem oka, a jednak z niepokojącą głębią. Zebrane tu książki — od klasyków, takich jak Karel Čapek, Jaroslav Hašek czy Bohumil Hrabal, przez mniej znane perły czeskiej i słowackiej literatury, aż po współczesne świadectwa trudnej historii XX wieku — tworzą wielogłosowy obraz Środkowej Europy.

To nie tylko literatura w dosłownym znaczeniu — to także opowieści o tożsamości, absurdzie, pamięci i zapominaniu. O narodach, które potrafiły śmiać się przez łzy i przemycać najgłębsze prawdy pod płaszczykiem humoru i ironii.

W kolekcji znajdziemy:

• literacką klasykę: od Inwazji jaszczurów Čapka po Obsługiwałem angielskiego króla Hrabala,
• książki młodzieżowe i przygodowe: jak Indianie z Wichrowa czy Ślady wśród lodów,
• reportaże i eseje o trudnej historii regionu: Pepiki Mariusza Surosza czy Inwazję na Czechosłowację 1968,
• mocne kobiece głosy: od Intrygantek Ivy Hercíkovej po Żonę więźnia Maggie Brookes,
• oraz literaturę pogranicza: czesko-polskiego, niemiecko-żydowskiego, a nawet afrykańskiego — jak w W niewoli u Matabelów.

To kolekcja o ludziach i granicach — geograficznych, językowych i tych, które nosimy w sobie. To zbiór książek, które pachną piwem, kurzem archiwów, karteczkami z notatkami i powietrzem Pragi.

Zapraszamy do zanurzenia się w tej szczególnej literaturze — tak różnorodnej jak same Czechy. A może i bardziej.

Opracowała Grażyna Woźny,
kwiecień 2025 r.