Szanowni Państwo,

pragniemy przekazać Państwu bezpłatną publikację zawierającą szczegółowe wytyczne metodologiczne dla pracowników urzędów, instytucji kultury, bibliotek i osób z lokalnych społeczności, aby umożliwić im skuteczną realizację projektów artystycznych. 

„Narzędziownik. Społeczne zamawianie dzieł sztuki” powstał w ramach międzynarodowego projektu „Społeczne zamawianie sztuki w lokalnej przestrzeni publicznej (DemArt)” współfinansowanego ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz funduszy unijnych w ramach programu Kreatywna Europa.

Publikacja jest w pełni bezpłatna i skupia refleksje na temat faktycznie zrealizowanych projektów w Polsce, Łotwie oraz na Węgrzech. Celem projektu jest nie tylko pobudzenie indywidualnego rozwoju, ale także budowanie zbiorowego poczucia odpowiedzialności za tworzenie sprawiedliwego i inkluzywnego społeczeństwa. Podejście to współgra z wizją demokracji opartej na kulturze, w której aktywne uczestnictwo i wspólne doświadczenie stanowią fundament pozytywnych zmian społecznych.

Demart_Narzędziownik.pdf

Książka Franciszki Kani „Co mówi kot?” z podtytułem „i inne wiersze poważniejsze” to zbiór, który zaskakuje bliskością codziennych spraw. Autorka pisze tak, jakby rozmawiała z sąsiadem spotkanym na podwórku, z dzieckiem przy stole albo z kotem siedzącym na parapecie. I to właśnie jest największą wartością tej publikacji – autentyczność, naturalność i serdeczność płynąca z każdego wersu.

Poezja Kani łączy refleksję, liryzm i nostalgię z poczuciem humoru oraz dużym dystansem do siebie, do świata. Znajdziemy tu wiersze o Bożym Narodzeniu, Nowym Roku, Wielkanocy, a także strofy przywołujące wspomnienia z dzieciństwa, tradycję, lokalną historię czy krajobrazy. Szczególnie ciekawie prezentują się te poświęcone rodzinnym Ropczycom.

W zbiorze są również rymowane wiersze-przepisy ujęte w żartobliwą formę. Choć mogą wydawać się anegdotyczne, pełnią ważną funkcję – dokumentują wspólne gotowanie matki z córką. Ciasteczka owsiane, tort czy roladka z jabłkami stają się liryczną pochwałą dla zwyczajów przekazywanych z pokolenia na pokolenie.

Motyw kotów zajmuje w tym wydaniu szczególne miejsce. Stają się one towarzyszami na dobre i na złe, odbiciem uczuć, źródłem radości. Opisywane z dbałością o detal, uosabiane i traktowane jak równorzędni domownicy, nadają zbiorowi ciepły, zabawny i bliski ton, łatwo trafiający do serca czytelników, którzy dzielą swój pokój z czworonożnymi przyjaciółmi.

Forma tekstów jest bardzo przystępna – dominują rymy parzyste, rytm jest zwykle regularny, język prosty i zrozumiały. Autorka nie eksperymentuje – raczej świadomie korzysta z tego, co jest jej bliskie, sprawdzone i komunikatywne. To książka dla każdego. Można ją czytać od przysłowiowej deski do deski, jak również sięgać po wybrane utwory w zależności od nastroju, pory roku czy święta.

Podsumowując, w zbiorze „Co mówi kot?” tytułowy kot pełni rolę obserwatora i dyskretnego komentatora. Nie mówi on ludzkim głosem, lecz przemawia poprzez spojrzenie, obecność i subtelne gesty – podobnie jak sama poezja, która nie podsuwa gotowych odpowiedzi, lecz zaprasza do wnikliwego rozglądania się. To twórczość przyjazna ludziom, światu i domowym towarzyszom, niosąca uniwersalne przesłanie, że życie warto oglądać przez pryzmat czułości i humoru. A dla mieszkańców Ropczyc to także wyjątkowa okazja, by zobaczyć swoje miasto w poetyckim zwierciadle i dostrzec na nowo piękno tego, co dzieje się tuż obok nich.

Izabela Zubko

Franciszka Kania, „Co mówi kot? I inne wiersze poważniejsze”, wyd. Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Ropczycach 

Kiedy sięga się po książkę Marii Tereszkiewicz „Życiem utkane”, trudno nie odnieść wrażenia, że obcuje się z czymś więcej niż tylko z literaturą. Zbiór ten jest także zapisem drogi, którą autorka relacjonuje z precyzją kronikarza, ale i czułością kogoś, kto umie „patrzeć” sercem. Już sam tytuł zdradza konstrukcję publikacji. To splot wspomnień, teraźniejszości oraz tego, co bardzo bliskie, a przez swoją oczywistość często bywa niedostrzeżone. Uwaga skierowana została ku rzeczom prostym, zarówno tym, które nosimy w sobie, jak i tym wokół nas.

Zbiór podzielony został na dwa rozdziały. Pierwszy z nich skupia się na przyrodzie i powszednim dniu. Tereszkiewicz prowadzi czytelnika przez pory roku, od wiosennego śpiewu ptaków i kwitnienia forsycji po zadumę jesiennego kobierca, który „ścieli (…) wiatr z opadających liści”. Pogodne wiersze, takie jak „Maj w Bieszczadach” czy „Słoneczniki”, zachęcają do przeżywania zwykłych chwil. Maria Tereszkiewicz często sięga po motywy ze świata roślin i zwierząt wykorzystując je jako metaforę zmieniającego się nastroju podmiotu lirycznego. W tej części odnajdziemy też utwory inspirowane dzieciństwem, będące świadectwem więzi z ojcowizną oraz z domem, gdzie praca, duchowość i bliskość stanowiły podstawę wychowania. Opisy takie jak dojenie krów, pieczenie chleba, sianokosy – przenoszą nas do realiów dawnej wsi. A zakorzenienie w rodzinnych stronach jest tu szczególnie wyraźne. Poetka wraca do miejsc, które ją ukształtowały – do wioski nad Wielopolką, do Ropczyc, do pejzaży Podkarpacia. W tych obrazach możemy odnaleźć także siebie.

Druga część ma bardziej refleksyjny i melancholijny charakter. Mierzy się w niej z tematami przemijania, samotności, ale i z siłą miłości, przynoszącą ocalenie. W wierszach takich jak „Uczucia żar” czy „Rozstanie” brzmi cicha skarga, związana z utratą bliskich osób. Ale obok nostalgii pojawia się tu też pokrzepienie – utwory „Oczarowanie” czy „Urodzinki” niosą przesłanie, że nadzieja zwycięża. „Miłości czar” to także wyznanie uczuć – do człowieka, do Boga, do Ojczyzny. Natomiast wiersze bożonarodzeniowe i wielkanocne, takie jak „Maleńka miłość” czy „Śmigus dyngus”, ukazują wiarę jako źródło mocy. Religijne odniesienia przeplatają się tu z osobistą modlitwą i wdzięcznością za żywot, a święta jawią się jako czas odnowy. Z podobnym ciepłem autorka mówi o szczęściu, tęsknocie czy smutku – zawsze w tonie pełnym pokory wobec życia, a zarazem ufności w jego sens.

Lektura tej książki nie przytłacza. Wręcz przeciwnie – przynosi ukojenie. Przypomina spacer po znajomych drogach, gdzie każdy kamień i drzewo ma swoją historię. Wrażliwość Marii Tereszkiewicz ujawnia się w detalach – w śpiewie słowika, zapachu lipy, wspomnieniu o mamie szyjącej przy maszynie Singer.

„Życiem utkane” to wersy zakorzenione – w ziemi, w rodzinie, w wartościach, trwających pomimo upływu czasu. A powstałych z fragmentów codzienności, z chwil ulotnych i tych, na zawsze zapisanych w świadomości. Skłaniają nas do kontemplacji nad przemijaniem i pozostawiają z poczuciem, że – parafrazując tytuł wiersza otwierającego zbiór - trzeba kochać życie, żyć i kochać.

Izabela Zubko

Maria Tereszkiewicz Mgławica, „Życiem utkane”

Z okazji Ogólnopolskiego  Dnia Głośnego Czytania do naszej filii przybyła pani Agnieszka Szela dyrektor biblioteki, aby spotkać się z dziećmi z Publicznego Przedszkola w Brzezówce i poczytać im bajki.  Wspólne czytanie daje przykład poprzez naśladowanie, ponieważ dzieci uczą się od dorosłych, którzy pokazują im, że książki to źródło wiedzy, rozrywki i dobrych wartości. Poprzez historie opowiadane na głos, dziecko uczy się o różnych postawach, poznaje wzorce zachowań dobrych i złych, a także rozwija wrażliwość moralną i empatię. 

Dziękujemy paniom; Wiesławie Stokłosa dyrektor PP w Brzezówce, Barbarze Gołąb, Iwonie Schab  i Marcie Chmura-Działek wraz z podopiecznymi za udział w tej ważnej inicjatywie.